Па 20–40 чачэнцаў едуць штодня цягніком зь Берасьця ў польскі Тарэспаль, каб атрымаць статус уцекача ў Эўразьвязе. Яшчэ два гады таму штодня езьдзіла да 800 чалавек. Чаму ўцекачоў у Берасьці стала менш, Свабода даведалася на месцы.
Некалькі гадоў тысячы ўцекачоў з Каўказу, галоўным чынам з Чачні, едуць у Берасьце. Штодня яны спрабуюць атрымаць прытулак у Польшчы.
У 2016 годзе ў Берасьці жыло да 3 тысяч уцекачоў. Большасьць іх — з Каўказу. Цяпер, па ацэнках праваабарончай арганізацыі Human Constanta, у горадзе застаецца да 250 уцекачоў. Адпаведна, менш людзей едуць цягніком Берасьце — Тарэспаль. У 2016 годзе штодня ехала да 800 чачэнцаў, цяпер — лічаныя дзясяткі.
Як распавядаюць чачэнцы, цяпер польскія ўлады прымаюць штодня ня больш за адну сям’ю зь цягніка. Раней яны прапускалі па 3–4 сям’і.
Чачэнцы кажуць, што польскія памежнікі, як і раней, не выслухоўваюць гісторый і не глядзяць дакумэнты. Нельга зразумець, на чым грунтуецца іхні выбар сям’і, якой даецца прытулак.
На берасьцейскім вакзале ўжо няма натоўпаў чачэнскіх уцекачоў, як раней
«Звычайна прапускаюць тых, хто ў першы ці другі раз спрабуе трапіць у Польшчу, — кажа Насіра, якая прыехала з мужам з Грознага. — Але сёньня прынялі маладую пару, у іх было больш за 40 спробаў».
Па законе грамадзяне Расеі могуць знаходзіцца ў Беларусі без рэгістрацыі да 90 дзён. Але беларуская міграцыйная служба скарачае некаторым тэрмін перабываньня і вымушае ўцекачоў зьяжджаць зь Беларусі.
«Гэтага не тлумачаць, — сказаў Свабодзе Рыгор Цярэнцьеў, каардынатар місіі Human Constanta ў Берасьці. — А калі людзі спрабуюць абскардзіць высылку, іх увогуле могуць дэпартаваць і забараніць уезд у Беларусь на тры гады».
Як сказала Свабодзе Наста Лойка, праваабаронца з Human Constanta, прынамсі раз на два тыдні ў арганізацыю зьвяртаюцца ўцекачы, якіх высылаюць беларускія памежнікі.
«Практыка высылак і скарачэньня тэрміну знаходжаньня пагражае людзям катаваньнямі і перасьледамі ў выпадку вяртаньня ў краіну паходжаньня, што забаронена міжнародным і нацыянальным правам», — гаворыцца ў аглядзе Human Constanta.
У жніўні 2016 году да 200 чачэнцаў ладзілі пратэст на мяжы каля Берасьця. Яны выступалі супраць таго, што польскія памежнікі адмаўлялі большасьці ўцекачоў у прытулку. На сустрэчу да іх прыяжджалі прадстаўнікі беларускіх уладаў і польскага консульства ў Берасьці. Але карэнным чынам сытуацыя з тых часоў не зьмянілася.
Як пісала Свабода, чачэнскім уцекачам найчасьцей адмаўляюць у прытулку, бо Расея на Захадзе лічыцца адносна бясьпечнай краінай.
«Перасьледы і катаваньні — усё гэта праўда, — казала Свабодзе Сьвятлана Ганнушкіна, старшыня камітэту „Грамадзянскае судзеяньне“. — Але самае страшнае, што людзей фізычна выганяюць і паляць іхнія дамы. Горш, чым у Чачні, я ня ведаю, дзе можа быць. Такога бяспраўя, такога прыніжэньня я не магу ўявіць».
Сярод усіх суседніх краінаў асноўная плынь уцекачоў з Каўказу прыпадае на Беларусь, і менавіта на Берасьце. У польскай Бяла-Падлясцы недалёка ад мяжы — разьмеркавальны лягер для ўцекачоў, куды накіроўваюць прынятых чачэнцаў.